Thực phẩm bảo vệ sức khỏe – Hiểu để lựa chọn an toàn và hiệu quả

1. Tình trạng thị trường Thực phẩm bảo vệ sức khỏe (TPBVSK):

Tại buổi tọa đàm trực tuyến “Thị trường thực phẩm chức năng – Thực trạng và giải pháp phát triển” do Báo Diễn Đàn Doanh Nghiệp tổ chức ngày 26/9/2018, các thành viên Hiệp hội TPCN Việt Nam nhận định rằng :

• Thị trường TPCN của Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ thời gian qua. Nếu như năm 2000 mới chỉ có khoảng 63 sản phẩm TPCN của 13 cơ sở nhập khẩu vào Việt Nam thì đến nay cả nước đã có tới 4.190 doanh nghiệp tham gia sản xuất và kinh doanh với khoảng 10.930 sản phẩm đang lưu hành.
• Tuy nhiên, thị trường đang bị thả nổi, nhiều hàng giả, hàng kém chất lượng được quảng cáo thái quá về tính năng sản phẩm trong khi quản lý khá lỏng lẻo và đang có thực tế “con sâu làm rầu nồi canh”.

2. Cách lựa chọn thực phẩm chức năng:

Vai trò của TPCN đối với sức khỏe là không thể phủ nhận. Theo GS.TS Nguyễn Lân Dũng – Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Việt Nam, bản chất TPCN là tốt, nhưng ở Việt Nam những biến tướng bán hàng đa cấp bất chính đã làm méo mó hình ảnh. Vì vậy, việc lựa chọn TPCN là quan trọng.

Một số lưu ý trong lựa chọn sản phẩm TPCN:

2.1. Phù hợp với nhu cầu của cơ thể:

Có rất nhiều loại TPBVSK với các thành phần vitamin, khoáng chất, probiotic, … khác nhau để lựa chọn; và mỗi sản phẩm lại có các mục đích, công dụng khác nhau. Trước khi chọn lựa bất kỳ TPBVSK nào thì cần xác định nhu cầu dinh dưỡng hiện tại của cơ thể là gì. Điều này phụ thuộc vào các yếu tố như: độ tuổi, loại thực phẩm thường dùng, các vấn đề sức khỏe hiện mắc phải. Ví dụ như:

• Nếu bạn có nguy cơ mắc bệnh loãng xương, bác sĩ có thể khuyên dùng TPBVSK có chứa canxi và vitamin D; hoặc
• Nếu bạn là phụ nữ có thể mang thai thì cần loại TPBVSK chứa axit folic với hàm lượng phù hợp để giúp ngăn ngừa một số loại dị tật bẩm sinh cho trẻ; hoặc
• Nếu bạn đang có kế hoạch tăng cường sức khỏe về tim mạch thì TPBVSK nên có omega-3.

2.2. Thương hiệu, nguồn gốc nhà sản xuất:

Cơ quan quản lý dược phẩm và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã thiết lập các tiêu chuẩn về thực hành sản xuất tốt (GMPs) đối với TPBVSK để đảm bảo tính chất, độ tinh khiết, hàm lượng, thành phần của các TPBVSK; và FDA định kỳ kiểm tra các nhà máy sản xuất TPBVSK này.

Ngoài ra, một số tổ chức độc lập khác cung cấp thử nghiệm chất lượng và đóng dấu phê duyệt đối với các sản phẩm vượt qua các tiêu chuẩn do các tổ chức này thiết lập. Một số tổ chức cung cấp thử nghiệm chất lượng như : USP, ConsumerLab, NSF International, …

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng những “con dấu phê duyệt” này chỉ đảm bảo rằng sản phẩm được sản xuất đúng cách, chứa các thành phần được liệt kê trên nhãn và không chứa các tạp chất có hại; chứ không đảm bảo rằng sản phẩm đó an toàn hay hiệu quả.

Vì vậy, khi chọn lựa thương hiệu cho sản phẩm TPBVSK, ngoài dấu xác nhận của một số tổ chức kiểm định chất lượng, người tiêu dùng nên xem xét thêm một số yếu tố sau của nhà sản xuất:

• Được thành lập và hoạt động trong thời gian dài, có uy tín trên thị trường;
• Có sản phẩm tham dự nhiều sự kiện về dinh dưỡng trong khu vực hoặc quy mô toàn cầu;
• Cơ sở vật chất hiện đại, sản xuất theo tiêu chuẩn kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt;
• Nguyên liệu có nguồn gốc rõ ràng, xuất xứ từ các nước phát triển.

2.3. Thành phần, hàm lượng các chất trong sản phẩm:

Hàm lượng của vitamin, khoáng chất có trong thực phẩm tính theo liều khuyên dùng hằng ngày của nhà sản xuất phải đạt được tối thiểu 15% nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị; và không vượt quá ngưỡng dung nạp tối đa (ngưỡng dung nạp tối đa là liều lượng tối đa một loại vi chất cơ thể có thể hấp thu mà không gây độc hoặc tổn hại cho sức khỏe).

2.4. Được lưu hành hợp pháp tại Việt Nam:

Trước khi quyết định chọn lựa một sản phẩm TPBVSK nào thì người tiêu dùng cần chắc chắn sản phẩm này đã được lưu hành hợp pháp tại Việt Nam. Bởi lẽ:

• Để được cấp số đăng ký lưu hành thì sản phẩm cần đạt một loạt các tiêu chuẩn do Bộ Y tế quy định; trong đó có đầy đủ các tiêu chí về kiểm nghiệm an toàn, bằng chứng khoa học chứng minh công dụng của sản phẩm, chứng nhận cơ sở sản xuất đạt tiêu chuẩn thực hành sản xuất tốt, …
• Các tiêu chuẩn về hàm lượng các thành phần trong sản phẩm sẽ được xét phù hợp với quy chuẩn của người Việt Nam;
• Và một khi sản phẩm TPBVSK được cấp số đăng ký lưu hành thì sẽ có trong “cơ sở dữ liệu” giám sát định kỳ của cơ quan chức năng;
• Cách nhận biết: trên vỏ hộp sản phẩm TPBVSK có:
• Số công bố tiêu chuẩn dạng “Số được cấp/ năm cấp/ ĐKSP” hoặc “Số được cấp/ năm cấp/ATTP-XNCB”;
• Dòng chữ: “Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh”.